دانشنامۀ معاصر قرآن کریم امسال با نزدیک به یک میلیون کلمه منتشر شد که دست کم نیمی از آن توسط استاد محمدعلی کوشا نگارش یافته است.
دانشنامۀ معاصر قرآن کریم، توسط 20 نویسنده، 4 ویراستار، 5 مشاور علمی و 2 نمونه‌خوان، زیر نظر جناب آقای دکتر سید سلمان صفوی، با مدیریت توانمند اجرایی جناب آقای حسن فتحی، با استفاده از 712 منبع و مأخذ، در 1215 صفحۀ قطع رحلی دو ستون، با کاغذ پنجاه گرمی، در 717 مدخل و 944584 کلمه (نزدیک به یک میلیون کلمه)، به مدت سه سال به رشتۀ تحریر درآمده و با کیفیت عالی از سوی انتشارات سلمان آزاده، در تیراژ 2000 نسخه در سال 1396 در قم منتشر گردیده است.
از تعدد 717 مدخل این دانشنامه 300 مدخل آن به قلم اینجانب نگارش یافته است.
سخنی در ضرورت نگارش دانشنامۀ قرآنی
بی‌گمان، معرفی و درست‌شناسی محتوا و مفاهیم قرآن کریم، بنیادی‌ترین کاری است که باید توسط قرآن‌شناسان انجام گیرد و از آنجا که قرآن کریم، پایان‌بخش همۀ کتاب‌های آسمانی، و آورندۀ آن، خاتم همۀ پیامبران، و هدایتگری آن برای تمامی افراد جامعۀ بشری با همۀ نژادها، قومیت‌ها و ملیت‌ها با سلائق گوناگون سطوح دانش افراد است، طبعاً باید ارائۀ محتوا و مفاهیم آن نیز درخور فهم و درک طبقات مختلف جامعۀ بشری باشد.
تعریف دانشنامۀ قرآنی
مراد از دانشنامۀ قرآنی، مجموعۀ تبیین‌ها، توضیح‌ها و تفسیرهایی است که از واژگان و یا موضوعات مندرج در آیات قرآنی در مجموعه‌ای خاص، صورت می‌گیرد.
دانشنامه به نوعی با تفسیر موضوعی قرآن کریم، ارتباط تنگاتنگ می‌یابد. منتها تفاوتی که پیدا می‌کند در اسلوب نگارش و کم‌وکیف مندرجات مطالب بر حسب زمان و مکان و زبان و فرهنگ مخاطبان هر یک از آن دو است.
در دانشنامۀ معاصر قرآن کریم، حجم مدخل‌ها فشرده و در عین‌حال گویا و وافی به مقصود و به دور از حشو و زوائد است.
در مقام مقایسه با آثار مشابه آن، علاوه بر جامعیت، واقعاً قلیل‌اللفظ و کثیرالمعنی و به دور از اطناب و ایجاز مُخلّ است.
تبحر و تسلط نویسندگان این اثر در مداخل مورد بحث و دقت ویراستاران و مدیریت اجرایی آن در تهذیب و ترتیب و تنظیم مطالب، شکل مطبوع و دلپذیری به همۀ نوشتار این اثر بخشیده است، به گونه‌ای که با این کیفیت، از جهت اتقان و استواری و تفهیم موضوع، کم‌نظیر و گاه بی‌نظیر می‌نماید.
دست کم نزدیک به نیمی از این مجموعه که به قلم اینجانب نگارش یافته است اعم از تبیین و تفسیر واژگان مدخل‌ها و موضوعات و معرفی تفاسیر، اطمینان کامل به انسجام مطالب، استواری نثر و ارائۀ بجا در تبیین مفاهیم آن دارم.
این دانشنامه یک جلدی شایستگی آن را دارد که به زبان‌های گوناگون ترجمه و انتشار یابد تا در دسترس عموم مردم به ویژه دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و پژوهشگران معارف قرآنی قرار گیرد. البته ترجمۀ آن فعلاً به چهارزبان انگلیسی، عربی، روسی و احتمالاً فرانسوی در دستور کار است.
با همۀ محسّناتی که این دانشنامه دارد در عین‌حال نباید از نظر دور داشت که هر کتابی پس از چاپ نخست، طبعاً مورد مداقه و نقد و بررسی اهل نظر قرار می‌گیرد و به طور طبیعی زمینۀ سیر تکاملی آن در چاپ‌های بعدی‌اش فراهم می‌گردد.
نکتۀ لازم به یادآوری اینکه سرپرست و مدیریت اجرایی و هر یک از پدیدآورندگان این دانشنامه، از نقد و نظر صاحب‌نظران، صمیمانه استقبال خواهند کرد و پذیرای تذکرات مشفقانۀ ناقدان، جهت اصلاحات لازم در چاپ‌های بعدی خواهند بود.
استاد محمدعلی کوشا
