خلاء وجود یار واقعی امام‌خمینی(ره) از امروز به بعد بیشتر محسوس خواهد بود اما از کسانی که حزب باد به شمار می‌روند، توقع چندانی نیست.
برای اولوالاباب بسیاری از حقایق روشن است.
قطعاً نقاط قوت شخصیت بزرگ عصر ما، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به اندازه‌ای بود که ضعف‌های کوچکش را پوشانده بود.
تفکر سیاسی دور اندیشانۀ ایشان را اهل سیاست به درستی واقف هستند. در عالم سیاست کمتر کسی چون او می‌توانست بر موج سوار شود! هوش سرشار هاشمی درمیان هوشمندان سیاسی زبانزد بود و البته او از هرکسی بهتر، واقف و آگاه به برخی از اشتباهاتش شده بود.
به هر حال در مقام داوری دربارۀ شخصیت‌ها باید همه‌جانبه‌نگر بود و در تحلیل کارهای آنان باید همۀ ابعاد و شرایط و زوایا را در نظر گرفت. چه بسا یک‌سویه نگری، ما را از واقعیت‌ها و یا حقیقت‌ها دور سازد.
از امروز به بعد خلاء وجود یار واقعی امام‌خمینی(ره) بیشتر محسوس خواهد بود اما از کسانی که تنها قدرت را می‌شناسند و تابع موقعیت‌های حادث هستند و به تعبیر امیرالمؤمنین‌علی(ع): «یمیلون مع کل ریح» و حزب باد به شمار می‌روند، توقع چندانی نیست. حق‌محوری تنها از ویژگی‌های موحّدان آگاه است و بس.
امروزه باید به مصالح کلی دنیای اسلام و ایران اسلامی توجه خاص نمود.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی وزنۀ سیاسی بزرگی برای ایران اسلامی بود.
روابط ما با دنیا بیش از هر زمانی باید دیپلماسی‌محور شود و در این‌باره مشی و منش مرحوم هاشمی رفسنجانی می‌تواند برای ما راهگشا باشد.
استاد محمدعلی کوشا
