آنچه که امروزه معمول گردیده و حتی برای شماری دکان مریدپروری و درآمد شده است استخاره نیست، بلکه نامش «تفأل» است.
استخاره در لغت به معنی «طلب خیر» از خدای یکتای بی‌همتاست.
بنابراین، استخاره نوعی دعا کردن و درخواست کمک از درگاه خالق انسان است.
یکی از علمای بزرگ روشنفکر و نویسنده اهل سنت در مقدمه کتابش نوشته است: من برای ترجمه این کتاب از خدای متعال استخاره کردم. مرادش این است که دعا کردم و طلب خیر نمودم که مرا بر انجام این کار موفق گرداند. اصلاً استخاره به همین معناست.
ولی آنچه که امروزه معمول گردیده و حتی برای شماری دکان مریدپروری و درآمد شده است استخاره نیست، بلکه نامش «تفأل» است که در روایتی از امام‌صادق(ع) در الکافی از آن نهی شده است، آن هم با تعبیر: «لاتتفألوا بالقرآن؛ به وسیله قرآن تفأل نزنید.»
در یکی از آثار آیت‌الله مشکینی دیدم که ایشان تمام روایات این استخاره‌هایی که علامه مجلسی و دیگران نقل کرده‌اند، سنداً و دلالتاً ضعیف دانسته و مردود شمرده بود.
و حضرت استاد آیت‌الله صالحی نجف‌آبادی هم تفأل به قرآن را مردود می‌دانستند و این کارها را وهن قرآن تلقی می‌کردند.
قاطبه اهل سنت هم - جز دراویش و صوفیان‌شان- این کار را ناروا می‌دانند.
ولی مع الأسف امروزه دفتر برخی مراجع، یکی از لوازم کار خود و حتی امام جماعت شدن را تفأل به قرآن در قالب استخاره!!! به شمار می‌آورند!
به هر حال این کارها استخاره نیست بلکه تفأل است، و تفأل هم سابقه دیرینه در فرهنگ‌های پیش از اسلام داشته که در سوره یاسین هم بدان اشاره شده است.
هنوز هم حتی برخی از مقدسین با دانه‌های تسبیح تفال می‌زنند و این‌کار را حداقل در شأن قرآن نمی‌دانند.
یکی از دوستان می‌گفت: جوانی درب منزل یکی از آیات در قم با عتاب و تندی و بد و بیراه با صدای بلند به او می‌گفت: برای ازدواجم نزد تو استخاره کردم، به من گفتی بسیار خوب است! تو مرا بدبخت کردی، این زنم بسیار بد است و ما در حال متارکه هستیم!!!
به هرحال این فرهنگ تفأل ربطی به استخاره به معنای واقعی آن ندارد.
هرجا و هرکس از من استخاره بخواهد، اول معنا و مفهوم آن را برایش توضیح می‌دهم و سپس می‌گویم من در علم تفأل، تخصصی ندارم. اگر اعتقاد دارید به اهلش مراجعه کنید.
قرآن کتاب روشن و روشنگر و هدایت است نه کتاب تفأل!!!
استاد محمدعلی کوشا
