حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا گفت: حکومتی اسلامی است که محتوای آن نیز اسلامی و عاری از تبعیض و سرشار از عدالت باشد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی استاد کوشا به نقل از شفقنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا دربارۀ فلسفه تشکیل مجمع محققین و مدرسین حوزۀ علمیه گفت: فلسفه وجودی چنین مجمعی، تمرکز شماری از مدرسین و محققین روی کارهای علمی حوزوی با نگاه روز در پاسخ به نیازهای جامعۀ پس از انقلاب اسلامی بود تا در این راستا، خلاء نیازهای فکری، علمی، فرهنگی و سیاسی مورد شناسایی قرار گیرند و اندیشمندان دلسوز حوزوی به تحقیق پردازند تا نقش‌آفرینی مؤثر و مثبتی داشته باشند، چراکه شماری از مسائل جدید و مستحدثه در بُعد اعتقادات، اخلاقیات و احکام داریم که پاسخگویی به آن‌ها برای حوزویان امری بسیار لازم و ضروری بلکه واجب می‌نماید. حوزۀ علمیۀ قم با توسعه‌ای که در آن انجام گرفته نیازمند ایجاد نگاهی روشمند و بینشمند، بر اساس آگاهی‌های فکری و علمی در همۀ ارکان دین و فروع احکام است و تطبیق چنین نگاهی با نیازهای روز، امری اجتناب‌ناپذیر است.
وی ادامه داد: مسائل فقه، اصول، کلام، فلسفه، تاریخ و حدیث و تفسیر با نگاه محققانه از اموری است که به تعبیر برخی بزرگان، تصور آن‌ها مایۀ تصدیق است. از سوی دیگر امروزه جز با نگاه اجتهادی در همۀ مسائل مورد ابتلا، نتیجه‌ای قانع کننده برای این نسل پرسشگر به دست نمی‌آید. برای تفهیم درست همۀ مسائل اسلامی ما نیازمند پشتوانۀ فهم درست از قضایا هستیم. اجتهادی که در بُعد زمان و مکان بتواند نسل جدید را به سوی حقایق سوق دهد از جمله نیازهای این نسل است. مجمع مدرسین و محققین از آغاز تشکیل هستۀ علمی حوزوی‌اش مشی و مرام مرحوم حضرت‌امام‌خمینی(ره) و شاگردان برجستۀ ایشان را مدّ نظر داشته تا بر آن اساس بتواند دستاوردهای این انقلاب را حافظ و نگهدار باشد.
پایبندی به شکل سنتی فقه و اصول چندان ثمربخش نخواهد بود
عضو مجمع مدرسین و محققین حوزۀ علمیۀ قم اظهار کرد: امام‌خمینی(ره) همواره تأکید داشتند که حوزه باید در جهات علمی فعال باشد و خود را به‌روز نماید بنابراین آگاهی از مسائل جدید در موضوعات گوناگون به ویژه آگاهی‌های علمی و سیاسی و تفهیم درست آن‌ها به طلاب جوان برای استحکام همه جانبۀ حوزه و حوزویان از اهمیت خاصی برخوردار است. پرداختن به فقه و اصول به شکل سنتی آن هرچند در جای خود تاکنون دارای آثار کم و بیش مفیدی بوده است ولی امروزه شرایط زمانی و مکانی به گونۀ دیگری رقم خورده که پایبندی به آن بدون آگاهی از مسائل اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی چندان مفید و ثمربخش نخواهد بود.
وی افزود: حوزه‌های علمیۀ امروزه نمی‌توانند با تکیه به همان سازوکارهای کهن خویش نقش مثبتی در جامعۀ کنونی ایفا کنند بلکه باید به‌روزتر شوند و جوابگوی نیازهای مردم زمان خویش باشند. به ویژه آنکه حوزه‌ها امروز خواه ناخواه خود بخش مهمی از جریانی بوده‌اند که عملاً محرّک مردم برای تحقق حکومت دینی بوده و یا حتی خود بخشی از دست‌اندرکاران آن به حساب می‌آیند. حال چگونه می‌تواند در قبال نسلی که به او توجه نموده بی‌تفاوت از کنار قضایای مهم فکری، اجتماعی و سیاسی آن‌ها بگذرد؟!
حکومت وقتی اسلامی است که تحقق عدل و انصاف در میان توده‌های امت اسلامی نمایان باشد
حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا بیان کرد: معتقدم کافی نیست که ما تنها دلخوش به نام جمهوری اسلامی باشیم که آن را با دادن هزینه‌های بس فراوان فرا پیش مردم واداشته‌ایم! حکومت اسلامی وقتی اسلامی است که در تاروپود وجودش تحقق عدل و انصاف در میان توده‌های امت اسلامی نمایان باشد و مردم احساس آرامش روح و آسایش اجتماعی در تمام جهات داشته باشند. گام‌هایی که مجمع مدرسین و محققین تاکنون در راستای احیای دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران برداشته گویای احساس چنین مسئولیتی است. هر تشکلی اگر بخواهد کارساز افتد باید هم نوید دهنده و هم دارای طرح و برنامۀ قابل تحقق باشد، و چنین کاری بدون آگاهی از موقعیت بین‌المللی و دانش‌های لازم عصری، ثمربخش نخواهد بود. امروزه آگاهی از درک واقعیت‌های اجتماعی و بین‌المللی یک ضرورت است مخصوصاً در دنیای امروز که دنیای ارتباطات است تا جایی که اگر کسی سخنی را بر زبان جاری سازد باید بلافاصله در آن سوی کرۀ زمین منتظر عکس‌العملش باشد! ارتباط کشورها، ارتباط اندیشه‌ها و ارتباط تمدن‌ها واقعاً از مسائلی است که جزء بدیهیات است و ما نمی‌توانیم در مقابل این امور بی‌تفاوت باشیم.
وی ادامه داد: در گذشته ارتباطات این‌چنینی نبود و هر کسی در محدودۀ خود کار می‌کرد و می‌اندیشید، اما در دنیای امروز انسان‌های روی کرۀ خاکی همه با هم مرتبط هستند، همۀ مذاهب و ادیان یک نوع ارتباط خاصی با یکدیگر دارند لذا لازم است که به همان اندازه سطح فکر و آگاهی حوزویان ارتقاء پیدا کند و یکدیگر را درک نمایند.
عضو مجمع مدرسین و محققین حوزۀ علمیۀ قم یکی از علل تشکیل مجمع مدرسین و محققین را خروج از رکود و خمود و جمود دانست و اظهار کرد: مجمع محققین و مدرسین تلاش فراوانی داشته و دارد تا اهمیت ارتباط با دنیا و تعامل با دیگران را مورد توجه قرار دهد. برای این امر هم باید بهتر بیاموزیم و نیکوتر درک کنیم چراکه حوزۀ علمیۀ قم به عنوان یک مولّد فکر در امور دینی مورد توجه است و تا در این حوزه تولید فکر و اندیشه نکنیم، آگاهی لازم بین‌المللی در اذهان عمومی به وجود نخواهد آمد. لذا از جمله علل تشکیل وجودی مجمع مدرسین و محققین جذب نیروهای فعال، آگاه و پرتلاش و عالم بوده و خواهد بود.
وی افزود: در حال حاضر بُعد روشنفکری مجمع محققین و مدرسین حوزۀ علمیۀ قم زبانزد همگان است و معمولاً دانشجویان دانشگاه‌ها بیشتر به این مجمع حوزوی توجه دارند.
اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی به تنهایی قابل تحقق نیستند
حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا دربارۀ میزان جناحی بودن مجمع مدرسین و محققین گفت: مجمع مدرسین و محققین از جهاتی تاحدودی فراجناحی می‌اندیشد و در عین حال دوست دارد امور کشوری از طریق اصلاحات به سامان برسد. البته اگرچه مجمع مدرسین و محققین از جملۀ جناح توانمند اصلاح‌طلب به حساب می‌آید، ولی روشن است که امر اصلاحات لزوماً در حیطۀ گروه خاص و محصور به یک جناح خاص نیست. ممکن است گاهی کسانی بخواهند در پشت شماری از الفاظ سنگر بگیرند اما حقیقت این است که اصلاح‌طلبی بدون اصول‌گرایی به معنای واقعی آن و اصول‌گرایی هم بدون اصلاح‌طلبی به معنای واقعی آن قابل تحقق نیست. به عبارت دیگر، وقتی می‌گوییم اصلاح‌طلب، اصلاح‌طلب بدون مبنا و اصول نمی‌تواند باشد، و کسان دیگری هم که خودشان را اصول‌گرا می‌دانند در واقع باید هم اصول‌گرا و هم اصلاح‌طلب باشند. بنابراین تنها در حیطۀ الفاظ نمی‌توان گروه و یا جناحی را تعریف و در محدودۀ خاص قرار داد.
وی ادامه داد: در حقیقت ما باید برای کار خویش اصول و مبنا داشته باشیم و بر اساس آن، باید به امر اصلاحات بپردازیم.
وی افزود: مگر می‌شود کسی اصول‌گرا باشد ولی در عمل اصلاح‌طلب نباشد؟! و همچنین اصلاح‌طلب باشد ولی پایه و اصولی نداشته باشد؟! در صورتی که مسئلۀ اصلاح‌طلبی، هم ریشه و اساس قرآنی و هم ریشه و اساس روایی و حدیثی دارد، و رسول‌اکرم(ص) و امامان(ع) و حتی همۀ مصلحان دینی، اصول‌گرای اصلاح‌طلب به معنی واقعی آن بوده‌اند و در حقیقت نمی‌توان این دو را از هم جدا دانست. اگرچه از جهت مصداقی می‌گویند فلانی اصول‌گرا یا اصلاح‌طلب است ولی واقع این است که در عمل نه اصلاح‌طلبی بدون اصول‌گرایی معنا دارد و نه اصول‌گرایی بدون اصلاح‌طلبی می‌تواند موفق باشد.
همین که عنوان حکومت، جمهوری اسلامی باشد، کفایت نمی‌کند بلکه محتوای آن نیز باید اسلامی باشد
وی دربارۀ ارتباط مجمع مدرسین و محققین با حکومت در دوره‌های مختلف گفت: مجمع مدرسین و محققین همان مبنای امام‌خمینی(ره) و مرحوم آیت‌الله العظمی منتظری را داشته و دارد و می‌خواهد بر آن مبنا حرکت کند، چون امام(ره) و مرحوم فقیه عالیقدر می‌خواستند امور مملکت بر اساس قسط و عدل پیش رود و البته در برخی از موارد موفقیت‌هایی هم کسب کردند و در مواردی نیز آن‌طور که دیگران انتظار داشتند به اهداف خود دست نیافتند، اما هدف پیروان آنان در واقع عدل اجتماعی است تا هر کسی به حق خود برسد و تبعیضی نبیند. آری، همین که عنوان حکومت، جمهوری اسلامی باشد، کفایت نمی‌کند بلکه محتوای آن نیز باید اسلامی باشد.
وی به یکی از دغدغه‌های فعلی مجمع مدرسین و محققین اشاره کرده و یادآور شد: در حال حاضر یکی از دغدغه‌های مجمع مدرسین و محققین این است که چرا این زمینه ایجاد شده که مغزها فرار می‌کنند یا فراری داده می‌شوند؟! چرا دانشجویان ما نوعاً از عدم آزادی اندیشه و بیان گله‌مند هستند؟ و چرا گاهی به خاطر اظهار عقیده دچار گرفتاری و احیاناً مشکلات فراوان می‌شوند؟
مجمع مدرسین و محققین، قوه قضاییه‌ای را تقویت می‌کند که تبعیضی روا ندارد
وی افزود: مجمع مدرسین و محققین، قوۀ قضاییه‌ای را تقویت می‌کند که بر اساس عدل، عدالت و دادگری مشی کند و تبعیضی روا ندارد، ما در همۀ زمینه‌ها هم مشوق و هم منتقد بوده و هستیم، اگر عدلی باشد ما مشوق آن بوده و هستیم ولی اگر ظلم و تبعیضی باشد طبیعی است که مجمع منتقد آن باشد.
وی به سطح علمی اعضای مجمع مدرسین اشاره کرده و اظهار کرد: هر یک از اعضای مجمع مدرسین و محققین از نظر علمی در سطح بالایی هستند، افراد مجمع معمولاً افرادی صاحب‌نظر و مجتهد یا قریب‌الاجتهاد و اهل اندیشه هستند، آنان واقعاً می‌خواهند اصلاحات واقعی در عمل تحقق پیدا کند نه در شعار؛ و در جهات گوناگون رفع تبعیض صورت گیرد و عدالت و دادگری اجتماعی به وجود آید. مجمع در مقابل نارسایی‌ها، کاستی‌ها، فشارها و ستم‌ها طبیعی است که موضع مخالف داشته باشد و انتقاد کند، اما در مقابل پیشرفت‌ها، خوبی‌ها و تحقق عدالت همیشه موضع مثبت و تشویقی داشته و واقعاً مشوق بوده است. اعضای مجمع مدرسین دلسوز نظام هستند و می‌خواهند این حکومت عاری از عیب، سستی و تبعیض باشد.
وی در خصوص تلاش عده‌ای برای کمرنگ ساختن کار مجمع مدرسین گفت: این‌گونه داوری‌ها حاکی از بینش کوتاه برخی افراد به قضایاست وگرنه کسانی که واقعاً دلسوز نظام و مردم باشند نباید مجمع مدرسین را مخالفی در مقابل خود پندارند، آن هم مجمعی که همۀ اعضای آن از خوش‌سابقه‌های پیش از انقلاب بوده و اکنون نیز از حافظان این مرز و بوم در جهات گوناگون هستند. مجمع مدرسین با آغوش باز از همۀ اندیشه‌های درست چه در حوزه و چه در غیرحوزه مخصوصاً در دانشگاه‌ها استقبال می‌کند؛ به همین جهت ارتباط مجمع مدرسین و محققین با دانشجویان و دانشگاهیان به مراتب بیش از مجامع دیگری است که در حوزه وجود دارد و آن‌ها مثبت‌تر به مجمع نگاه می‌کنند و یکسری نشست‌ها، صحبت‌ها و احیاناً همایش‌ها با آنان داشته و دارند.
در سطح توقعاتی که دیگران از مجمع دارند، شاید کار مهمی نکرده باشیم
وی دربارۀ نقاط ضعف مجمع مدرسین و محققین گفت: مجمع مدرسین و محققین از بدو تأسیس ممکن است که در برخی جهات کم‌کاری و یا سهل‌انگاری کرده باشد ولی من عیبی محسوس در آن ندیده‌ام در حقیقت در سطح توقعاتی که دیگران از مجمع دارند، شاید کار مهمی نکرده باشیم ولی اعضای مجمع می‌خواهند در تحلیل مشکلات اجتماعی دیدی واقع‌بینانه داشته باشند. مجمع همواره در وادی مسائل فکری و پاسخ به شبهات و اندیشه‌های گوناگون فعال بوده است. در حال حاضر در مجمع کلاس‌های تفسیر، تاریخ، آموزش فن ترجمۀ قرآن و پاسخ به سؤالات و شبهات و بحث‌های فقهی وجود دارد. من احساس می‌کنم که همۀ همکاران ما در مجمع دلسوز مردم هستند و نمی‌خواهند مشکلی متوجه جامعۀ انقلابی ما شود بنابراین همۀ گروه‌ها می‌توانند با مجمع همکاری داشته باشند و براساس نص صریح قرآن حرکتی موحّدانه داشته و در پیش گیرند.
